Trong quá khứ, người ta đã tạo ra nhiều thành ngữ và tục ngữ như “Sóng cả không ngã tay chèo”, “Có công mài sắt có ngày nên kim”, “Còn nước, còn tát”… Điều mà mọi người ngày nay trân trọng ở những người xưa chính là ý chí kiên định. Cuộc đời con người chỉ kéo dài trong mấy chục năm ngắn ngủi, nhưng việc rèn luyện kiến thức và sự hiểu biết mất gần 20 năm. Vì vậy, ai không có ý chí mạnh mẽ thì không thể thành công. Trong ca dao có câu:
“Người ơi hãy giữ chí bền bỉ, Dù cuộc đời xoay chuyển mặc ai.”
Con người thường thể hiện sức mạnh của mình một cách rõ ràng và không ngần ngại, nhưng điều thiếu sót thực sự là ý chí. Nhà văn Pháp Victor Hugo đã nói: “Điều mà con người thường thiếu là ý chí chứ không phải sức mạnh”.
Shala Andis, tác giả của cuốn sách “Ba chiếc chìa khóa vàng của người mẹ Do Thái dành cho con”, đã đề cập đến một nghiên cứu: Một nhóm học sinh tiểu học được tặng mỗi em một chiếc kẹo bông gòn và được cho biết có thể ăn bất cứ lúc nào. Nhưng nếu kiên nhẫn chờ đến sau giờ học để ăn, họ sẽ được thưởng thêm một chiếc kẹo nữa. Kết quả cho thấy có một số trẻ không kiềm chế được và ăn luôn, nhưng có những trẻ kiên nhẫn vượt qua được cám dỗ. Nghiên cứu này tiếp tục theo dõi các em cho đến khi tốt nghiệp đại học, và phát hiện ra rằng những trẻ biết kiềm chế có thành tích học tập xuất sắc hơn và có tỷ lệ tìm được việc làm tốt hơn sau khi tốt nghiệp.
Do đó, việc dạy trẻ có ý chí kiên định là rất quan trọng.
Đáng nhớ vào năm 2013, dư luận Việt Nam đã quan tâm đến trường hợp của hai anh em sinh đôi là Nguyễn Hữu Tiến và Nguyễn Hữu Tiền, cả hai đều đỗ thủ khoa của hai trường đại học danh tiếng là Đại học Y Hà Nội và Đại học Bách Khoa Hà Nội.
Điều đặc biệt là người cha của họ, ông Nguyễn Hữu Định, đã phải sống trong ống cống suốt 10 năm để nuôi nấng bốn người con của mình. Cả hai anh em thủ khoa đều phải vừa bươn chải vừa học với ý chí kiên định không ngừng.
Để tiết kiệm tiền thuê nhà, ông Định đã quyết định sống trong ống cống. Nơi ở của họ chỉ là một ống cống nhỏ giữa một bãi đất trống, phía bên trong chỉ có gạch kê làm chỗ ngả lưng cùng vài bộ quần áo. Ông làm mọi việc để kiếm tiền nuôi con, và sau này do sức khỏe suy yếu, ông chỉ làm nghề sửa xe và chạy xe ôm.
Thấy cha mình phải làm việc vất vả, cả bốn người con của ông quyết tâm học tập và thành đạt. Hai con gái của ông là sinh viên Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn, con gái thứ hai đang học Cao đẳng Giao thông vận tải, hai anh em sinh đôi Nguyễn Hữu Tiến và Nguyễn Hữu Tiền cùng đỗ thủ khoa tại Đại học Y Hà Nội và Đại học Bách Khoa Hà Nội.
Trong cuộc sống hàng ngày, ông Định thường chỉ ăn một gói mì tôm. Dù hai con gái của ông đã nhiều lần đề nghị thuê phòng trọ cho ông, ông vẫn từ chối, để con mình ở ký túc xá trong khi bản thân vẫn sống trong ống cống, quyết tâm nuôi con và giáo dục họ trở thành người thành đạt.
Sau khi câu chuyện về người cha sống trong ống cống để nuôi con đỗ thủ khoa được công bố, nhiều người hảo tâm đã biết đến và gia đình ông đã được chuyển đến sống trong một căn phòng trọ miễn phí. Hai anh em Nguyễn Hữu Tiến và Nguyễn Hữu Tiền đã làm gia sư để kiếm thêm tiền giúp gia đình. Buổi sáng, họ ăn cơm nguội với muối và về trường để ăn cơm trưa. Buổi chiều, họ làm gia sư cho đến 10 giờ tối rồi về nhà ăn cơm. Nếu không có ý chí kiên định và sự kiên cường, hai anh em đã không thể hoàn thành con đường học tập của mình.
Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đã từng nói: “Đôi khi, thất bại trong một cuộc chiến nhỏ có thể giúp bạn tìm ra cách để chiến thắng trong một cuộc chiến lớn.” Ông Trump chính là một minh chứng, sau nhiều lần thất bại trong nhiều lĩnh vực kinh doanh, ông đã trở thành một tỷ phú và Tổng thống được nhiều người ngưỡng mộ.
Gia Cát Lượng, một vị quân sư xuất sắc thời Tam Quốc, cũng đã để lại một câu nói nổi tiếng: “Đại sự khởi đầu nan, tiểu sự khởi đầu dễ.” Ý nghĩa của câu nói này là việc bắt đầu một công việc lớn thường khó khăn hơn việc bắt đầu một công việc nhỏ. Câu “vạn sự khởi đầu nan” mà chúng ta thường nghe là lấy cảm hứng từ câu nói của Gia Cát Lượng.
Gia Cát Lượng cũng đã để lại “Giới tử thư”, một bản giáo huấn cho con trai, cũng như là một lời nhắc nhở cho thế hệ sau:
“Người quân tử cần phải biết kiềm chế, tĩnh lặng để tu dưỡng đức tính, và kiệm dùng để phát triển đạo đức. Nếu không có ý chí mạnh mẽ, tài năng sẽ không thể tỏa sáng; nếu không có tâm tĩnh, không thể tiến xa được. Việc học cần phải có tâm tĩnh, và tài năng cần phải được nuôi dưỡng bằng sự học hỏi. Nếu không học hỏi, tài năng sẽ không mở mang; nếu không có ý chí, không thể thành công trong việc học. Lười biếng sẽ không bao giờ dẫn đến sự thành công, và nóng nảy không thể nâng cao tâm tính. Thời gian trôi đi nhanh chóng, và ý chí cũng trôi đi theo, khi cơ thể đã già nua, thì không hiểu biết được cuộc sống. Nếu nhà cửa rách rưới và nghèo đói, thì việc hối hận cũng đã quá muộn.”
Trong thế giới hiện đại, con người dễ bị mê hoặc bởi những cám dỗ và biến động xã hội. Để tập trung vào việc học hành mà không bị cuốn vào những biến động của xã hội, chúng ta cần nhớ lời dạy của những người đi trước: “Không đạm bạc chí chẳng sáng soi, không tĩnh tâm tiến xa chẳng nổi.” Chúng ta cần kiềm chế ham muốn, giữ cho tâm hồn của mình bình tĩnh, không bị cuốn theo dòng chảy của cuộc sống, chỉ như vậy mới có thể kiên định theo đuổi mục tiêu cao cả và tốt đẹp.
“Ngọc bất trác bất thành khí”, tài năng có thể là do thiên phú tự nhiên, nhưng để tỏa sáng thường cần sự rèn luyện và phát triển. Trong lịch sử, không thiếu những người tài năng kém mà vẫn vang danh, cũng như không thiếu những người có tài năng thiên bẩm nhưng không có ý chí để tự rèn luyện, và cuối cùng chỉ để lại tiếng xấu vĩnh viễn. Học hành không chỉ là việc tích luỹ kiến thức khô khan mà còn là quá trình rèn luyện qua cuộc sống hàng ngày, thông qua hàng trăm lần trải nghiệm và hàng ngàn lần vượt qua khó khăn. Chỉ khi kiên nhẫn và bền bỉ, chúng ta mới có thể đạt được những thành tựu đáng quý.
